บทที่ 4
สื่อการสอน
ความหมายของสื่อการสอน
คำว่า สื่อ มาจากภาษาลาตินว่า medium แปลว่า ระหว่าง ตรงกับภาษาอังกฤษว่า media
หมายถึง สิ่งที่เป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงหรือถ่ายทอดเนื้อหาสาระจากบุคคลหนึ่งไปยังอีกคนหนนึ่ง
เพื่อให้เกิดความเข้าใจตรงกัน
สื่อการสอน หมายถึง วัสดุอุปกรณืหรือวิธีการใดๆ ที่ครูนำมาใช้ประกอบการเรียนการสอนให้ทำหน้าที่เป็นตัวกลางหรือเชื่อมในการถ่ายทอดความรู้ ทัศนคติ ทักษะ และประสบการณ์ไปสู่ผู้เรียน
คุณค่าของสื่อการสอน
1 คุณค่าด้านวิชาการ
2 คุณค่าด้านจิตวิทยาการเรียนรู้
3 คุณค่าด้านเศรษฐกิจการศึกษา
ประเภทของสื่อการสอน
1 สื่อประเภทที่ไม่ต้องใช้เครื่องฉาย
ของจริง
หุ่นจำลอง
กระดานชอล์ก
2 สื่อประเภทที่ต้องใช้กับเครื่องฉาย
สไลด์
ภาพยนต์ วีดีทัศน์
3 สื่อประเภทกิจกรรมหรือวิธีการ
การศึกษานอกสถานที่
การสาธิต
การจัดนิทรรศการ
สื่อการสอน หมายถึง วัสดุอุปกรณ์หรือวิธีการใดๆ ที่ครูนำมาประกอบการเรียนการสอน เพื่อช่วยให้เกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
คุณค่าของสื่อการสอน
.......1. คุณค่าด้านวิชาการ ทำให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรงด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ทำให้เรียนรู้ได้ดีกว่า เข้าใจความหมายสิ่งต่างๆได้กว้างขวางยิ่งขึ้น
.......2. คุณค่าด้านจิตวิทยาการเรียนรู้ สื่อเป็นศูนย์รวมความสนใจของผู้เรียน ทำให้การเรียนน่าสนใจมากขึ้น
.......3. คุณค่าด้านเศรษฐกิจการศึกษา ช่วยให้ผู้เรียนที่เรียนช้าเรียนได้เร็วและมากขึ้น ประหยัดเวลาในการทำความเข้าใจเนื้อหาต่างๆ
ประเภทของสื่อการสอน
.......1.จำแนกตามคุณสมบัติของสื่อ
1.1 วัสดุ เป็นสื่อเล็กหรือสื่อเบา นิยมเรียก ซอฟต์แวร์ มีทั้งวัสดุชนิดถาวรและสิ้นเปลือง เช่น แผนภูมิ ภาพถ่าย โปสเตอร์ ภาพเขียน ภาพโปร่งใส เทปเสียง
1.2 อุปกรณ์ เป็นสื่อใหญ่หรือสื่อหนัก นิยมเรียก ฮาร์ดแวร์ โดยทั่วไปประกอบด้วยเครื่องยนต์ กลไก ไฟฟ้า อิเล็กทรอนิกส์ ใช้เป็นตัวผ่านขยายสื่อเพื่อให้ผู้เรียนเรียนรู้ได้ชัดเจนขึ้น เช่น เครื่องฉายสไลด์
1.3 วิธีการ เทคนิค และกิจกรรม ครอบคลุมสื่ออื่นๆ ช่วยให้ผู้เรียนมีโอกาสมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนการสอนมากที่สุด เช่น การทดลอง การสาธิต บทบาทสมมุติ
.......2. จำแนกตามแบบของสื่อ
2.1 สิ่งพิมพ์ ได้แก่ หนังสือเรียน หนังสืออุเทศ หนังสืออ่านประกอบ นิตยสาร
2.2 วัสดุกราฟิก แสดงด้วยข้อความและรูปภาพ เช่น แผนภูมิ แผนภาพ โปสเตอร์ การ์ตูน
2.3 วัสดุเครื่องฉาย ได้แก่ เครื่องฉายภาพนิ่ง/เคลื่อนไหว เครื่องฉายภาพยนตร์ ฟิล์มภาพยนตร์
2.4 วัสดุถ่ายทอดเสียง ได้แก่ เครื่องเล่นแผ่นเสียง เครื่องบันทึกเสียง
3. จำแนกตามประสบการณ์
.......ขั้นที่ 1ประสบการณ์ตรง (เป็นรูปธรรมมากสุด)
.......ขั้นที่ 2 ประสบการณ์จำลอง
.......ขั้นที่ 3 ประสบการณ์นาฏการ เช่น การแสดงละคร บทบาทสมมุติ
.......ขั้นที่ 4 การสาธิต
.......ขั้นที่ 5 การศึกษานอกสถานที่
.......ขั้นที่ 6 นิทรรศการ
.......ขั้นที่ 7 โทรทัศน์และภาพยนตร์
.......ขั้นที่ 8 ภาพนิ่ง วิทยุและการบันทึกเสียง
.......ขั้นที่ 9 ทัศนสัญลักษณ์
.......ขั้นที่ 10 วจนสัญลักษณ์ เช่นคำอภิปราย คำบรรยาย โฆษณา (เป็นนามธรรมมากสุด)
หลักการเลือกและใช้สื่อการสอน
.......1. เลือก
- เลือกใช้สื่อตามวัตถุประสงค์ของการเรียน
- เลือกใช้สื่อตามระดับคุณค่าของสื่อ
- เลือกใช้สื่อตามขนาดของกลุ่มผู้เรียน
.......2. เตรียม
- การเตรียมครู ได้แก่ ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม บันทึกหัวข้อที่จะสอนตามลำดับ พิจารณาวัตถุประสงค์ของบทเรียน
- การเตรียมผู้เรียน ได้แก่ จัดให้ผู้เรียนนั่งให้เหมาะสมกับการใช้สื่อแต่ละประเภท อธิบายให้ผู้เรียนทราบล่วงหน้าว่าจะมีกิจกรรมอะไร ควรสังเกตอะไร
- การเตรียมชั้นเรียน ได้แก่ จัดโต๊ะเก้าอี้ของผู้เรียนเพียงพอ ให้ทุกคนสามารถมองเห็นได้ชัดเจน จัดที่ตั้งอุปกรณ์ เครื่องมือให้เป็นระเบียบ
.......3. ขั้นการใช้หรือการแสดง การนำสื่อที่เลือกและเตรียมไว้ล่วงหน้ามาใช้ประกอบการสอน
.......4. ขั้นติดตามผล เป็นการติดตามเพื่อประเมินคุณภาพและประสิทธิภาพของสื่อ
คุณค่าของสื่อการสอน
.......1. คุณค่าด้านวิชาการ ทำให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรงด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 ทำให้เรียนรู้ได้ดีกว่า เข้าใจความหมายสิ่งต่างๆได้กว้างขวางยิ่งขึ้น
.......2. คุณค่าด้านจิตวิทยาการเรียนรู้ สื่อเป็นศูนย์รวมความสนใจของผู้เรียน ทำให้การเรียนน่าสนใจมากขึ้น
.......3. คุณค่าด้านเศรษฐกิจการศึกษา ช่วยให้ผู้เรียนที่เรียนช้าเรียนได้เร็วและมากขึ้น ประหยัดเวลาในการทำความเข้าใจเนื้อหาต่างๆ
ประเภทของสื่อการสอน
.......1.จำแนกตามคุณสมบัติของสื่อ
1.1 วัสดุ เป็นสื่อเล็กหรือสื่อเบา นิยมเรียก ซอฟต์แวร์ มีทั้งวัสดุชนิดถาวรและสิ้นเปลือง เช่น แผนภูมิ ภาพถ่าย โปสเตอร์ ภาพเขียน ภาพโปร่งใส เทปเสียง
1.2 อุปกรณ์ เป็นสื่อใหญ่หรือสื่อหนัก นิยมเรียก ฮาร์ดแวร์ โดยทั่วไปประกอบด้วยเครื่องยนต์ กลไก ไฟฟ้า อิเล็กทรอนิกส์ ใช้เป็นตัวผ่านขยายสื่อเพื่อให้ผู้เรียนเรียนรู้ได้ชัดเจนขึ้น เช่น เครื่องฉายสไลด์
1.3 วิธีการ เทคนิค และกิจกรรม ครอบคลุมสื่ออื่นๆ ช่วยให้ผู้เรียนมีโอกาสมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนการสอนมากที่สุด เช่น การทดลอง การสาธิต บทบาทสมมุติ
.......2. จำแนกตามแบบของสื่อ
2.1 สิ่งพิมพ์ ได้แก่ หนังสือเรียน หนังสืออุเทศ หนังสืออ่านประกอบ นิตยสาร
2.2 วัสดุกราฟิก แสดงด้วยข้อความและรูปภาพ เช่น แผนภูมิ แผนภาพ โปสเตอร์ การ์ตูน
2.3 วัสดุเครื่องฉาย ได้แก่ เครื่องฉายภาพนิ่ง/เคลื่อนไหว เครื่องฉายภาพยนตร์ ฟิล์มภาพยนตร์
2.4 วัสดุถ่ายทอดเสียง ได้แก่ เครื่องเล่นแผ่นเสียง เครื่องบันทึกเสียง
3. จำแนกตามประสบการณ์
.......ขั้นที่ 1ประสบการณ์ตรง (เป็นรูปธรรมมากสุด)
.......ขั้นที่ 2 ประสบการณ์จำลอง
.......ขั้นที่ 3 ประสบการณ์นาฏการ เช่น การแสดงละคร บทบาทสมมุติ
.......ขั้นที่ 4 การสาธิต
.......ขั้นที่ 5 การศึกษานอกสถานที่
.......ขั้นที่ 6 นิทรรศการ
.......ขั้นที่ 7 โทรทัศน์และภาพยนตร์
.......ขั้นที่ 8 ภาพนิ่ง วิทยุและการบันทึกเสียง
.......ขั้นที่ 9 ทัศนสัญลักษณ์
.......ขั้นที่ 10 วจนสัญลักษณ์ เช่นคำอภิปราย คำบรรยาย โฆษณา (เป็นนามธรรมมากสุด)
หลักการเลือกและใช้สื่อการสอน
.......1. เลือก
- เลือกใช้สื่อตามวัตถุประสงค์ของการเรียน
- เลือกใช้สื่อตามระดับคุณค่าของสื่อ
- เลือกใช้สื่อตามขนาดของกลุ่มผู้เรียน
.......2. เตรียม
- การเตรียมครู ได้แก่ ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม บันทึกหัวข้อที่จะสอนตามลำดับ พิจารณาวัตถุประสงค์ของบทเรียน
- การเตรียมผู้เรียน ได้แก่ จัดให้ผู้เรียนนั่งให้เหมาะสมกับการใช้สื่อแต่ละประเภท อธิบายให้ผู้เรียนทราบล่วงหน้าว่าจะมีกิจกรรมอะไร ควรสังเกตอะไร
- การเตรียมชั้นเรียน ได้แก่ จัดโต๊ะเก้าอี้ของผู้เรียนเพียงพอ ให้ทุกคนสามารถมองเห็นได้ชัดเจน จัดที่ตั้งอุปกรณ์ เครื่องมือให้เป็นระเบียบ
.......3. ขั้นการใช้หรือการแสดง การนำสื่อที่เลือกและเตรียมไว้ล่วงหน้ามาใช้ประกอบการสอน
.......4. ขั้นติดตามผล เป็นการติดตามเพื่อประเมินคุณภาพและประสิทธิภาพของสื่อ
